Ongekend.

Door het succes van Crosby, Stills & Nash’ naamloze eerste wilde Stephen Stills een extra bandlid om ook live elektrisch te kunnen spelen: hij vroeg John Sebastian en daarna Steve Winwood, die zich opsloot in zijn badkamer na Stills’ verzoek. Neil Young werd pas later voorgesteld door Ahmet Ertegun, voorman van Atlantic Records.

Stills was enthousiast door hun soms zinderende gitaarduels in Buffalo Springfield, maar David Crosby en Graham Nash wantrouwden Young en raakten pas overtuigd door diens krachtige songs.

Met zijn vieren veroverden ze met het nu geremasterde en gedetailleerder dan ooit klinkende ‘Déjà Vu’ nogmaals de VS en dus de popwereld, maar die tien songs verwerden ironisch genoeg tot hun molensteen: ze kwamen zelfs nooit meer in de buurt van dit onevenwichtige meesterwerk.

De chemie tussen Crosby, Stills en Nash was aanvankelijk dan ook opnieuw enorm en hun creativiteit ook. Die werd ingegeven door de verbroken relaties van Stills en Nash, de dood van Crosby’s geliefde en de animositeit tussen Stills en Young:

de studioperfectionist versus de man die een song met gevoel prefereerde boven eindeloze, misschien nóg betere takes.

Young nam echter tegelijkertijd ‘After the Goldrush’ op en hield zich vooral bezig met zijn eigen songs. Hij is dus nauwelijks te horen in de 21 demo’s en alternatieve versies van songs op het album en de zeventien destijds afgevallen nummers.

Daartussen zitten allerlei klassiekers van Crosby, Stills en Nash en soms van Young, al stelde hij ook nu opvallend weinig songs ter beschikking. Hij beheert zijn archief zelf dan ook erg actief.

Van Stills staan er maar liefst elf geschrapte songs op en ook in het geluid was hij met zijn gitaren en toetsen onbetwist de leider van de groep.

Zijn songs zijn net als die van de anderen vaak somber, intens en tijdloos. Ze bewijzen ook nogmaals  hoe natuurlijk de stemmen van Crosby, Stills en Nash versmolten.

In het bijgeleverde boek van achttien pagina’s vertelt Cameron Crowe over de verloren liefdes, de onderlinge spanningen, de cocaïne, de drank én de 800 uur opnames met commentaar van de vier.

‘Déjà Vu’ blijkt ook daardoor opnieuw een monument van een album.

****

Deze recensie schreef ik voor Heaven 133/no. 4, juli-augustus 2021. De tekst werd in een kortere versie in dat nummer gepubliceerd.